Fjala titull (thirrje) dhe dituri në gjuhën tonë kanë një ngjashmëri në shkrim dhe shqiptim dhe duhet të kenë edhe lidhjen e mëposhtme. Që njerëzit fitojnë dhe kanë tituj nga dija, pra që njerëzit e titujve duhet të kenë domosdo dije.
Meqenëse sot shumë gjëra nuk janë ashtu siç duhet, e njëjta gjë është edhe me këtë. Ka shumë tituj pa dije, dhe dije pa tituj.
Le të themi se titujt mund t'i ndajmë në të pranuar dhe të fituar. Një person me titull (titullar) duhet të sigurojë që titulli i fituar të ruhet, avancohet dhe përdoret në mënyrën më të mirë të mundshme. Kjo kërkon njohuri. Kombinimi i titullit dhe njohurive mund të quajmë autoritet.
E gjithë kjo, si një faktor integrues, kërkon urtësi. Urtësia tek një person i angazhuar shoqërisht lidh më së miri dijen, titullin dhe autoritetin dhe ndikon jo vetëm në gjendjen e tij, por në gjendjen e shoqërisë në përgjithësi. Nuk ka më rëndësi nëse është ngjashmëria e dukshme midis dijes, titullit dhe gjendjes është e rastësishme apo jo.
Koha në të cilën jetojmë është koha e informacionit dhe e arritjeve teknologjike, deri në atë pikë sa edhe shkenca është reduktuar në informacion të thjeshtë dhe të thatë. I nderuari dhe i respektuari prof. dr. Enes Kariq, profesor në Fakultetin e Shkencave Islame në Sarajevë, në emisionin Portreti i bashkëkohorëve, në BHT 1, më 15 janar 2015, tha si vijon: “Dikur ekzistonte urtësia që e harronim në dituri, tani diturinë e harruam dhe e zëvendësuam me informacione...”
Po ashtu, koha e sotme është kohë e tillë ku ka shumë tituj për të cilat njohuria nuk ishte parakusht. Tituj të tillë janë jashtëzakonisht të dëmshëm për komunitetin shoqëror, sepse krijojnë iluzionin e rëndësisë tek këta njerëz dhe i bëjnë ata autoritete mendjemëdhenj dhe të vetëshpallur.
Thuhet se hoxha ynë i urtë Nasrudini ka shkuar për ndeje, por pa pallton dhe uniformën e tij, kështu që askush nuk e ka njohur. Rrjedhimisht, atij nuk iu bënë as nderimet që ishte mësuar, por u ul aty ku kishte vend dhe hëngri atë që i sillnin mikpritësit e hutuar.
Herën tjetër, hoxha erdhi në ndeje me xhybe dhe fes, dhe nikoqirët nxituan për ta vendosur në një vend nderi. Mirëpo, hoxha nuk u pajtua me këtë, por hoqi xhyben dhe fesin dhe i vendosi në vendin e caktuar dhe ai vetë shkoi të ulet në fund të dhomës duke thënë: " Atje është vendi i yhybes time dhe fesit, kurse vendi im është pas derës”.
Natyrisht, ka tregim nuk tregohet për të bërë shaka e për të qeshur, por me synimin për të shtruar në formë karikaturë çështjen e marrëdhënies së dijes dhe titullit, formës dhe thelbit, vlerave të rreme dhe autentike.
Në një kontekst të tillë kulturor, në procesin e shtresimit shoqëror, imazhi bëhet i rëndësishëm, ose për të qenë plotësisht i qartë, imazhi bëhet e vetmja gjë e rëndësishme. Integriteti është ajo që përfaqëson përmbajtjen dhe vlerën tonë të brendshme. Integriteti është harmonia midis fjalëve, mendimeve dhe veprimeve tona. Imazhi, nga ana tjetër, është një pamje e asaj që jemi dhe vlerave që përfaqësojmë. Është mirë kur imazhi dhe integriteti janë në linjë. Kur shkojnë dorë për dore. Nuk është mirë kur ato nuk janë të rreshtuara. Më pas kemi shfaqjen e sjelljeve karikaturale dhe të rrezikshme shoqërore në formën e epërsisë së thirrjeve dhe titujve në kurriz të vlerave reale dhe autoriteteve autentike.
Autoritetet autentike janë ata që e marrin autoritetin e tyre nga forca e tyre intelektuale dhe qëndrueshmëria morale. Ata e bazojnë atë në vlerat universale të punës së tyre dhe përpjekjes për përsosmëri, dhe nuk imponohen nga jashtë, as nuk bazohen në standarde të jashtme dhe formale të autoritetit.
Kriza evidente e kulturës sonë manifestohet në kolapsin e autoriteteve autentike dhe në pozicionimin e kudondodhur shoqëror të titujve dhe autoriteteve false. Kjo situatë gjeneron një sërë anomalish sociale që përvijojnë qartë konturet e mjerimit tonë moral dhe intelektual. Ne njohim një dobësi të dukshme në theksimin poshtërues të thirrjeve dhe titujve në manifestime fetare, kulturore dhe politike. Është e shurdhër dhe marrëzi të kapërcesh çdo titull gjatë fjalimeve publike, jo një herë, por çdo herë.
Veç kësaj, vërshimi i titujve dhe diplomave pa mbulesë, ndërton një iluzion mashtrues suksesi dhe cilësie që shembet si një shtëpi letrash me flladin e parë. Një fjalë e urtë arabe thotë: Idha tedektere-l-ezheru daufe-l-islam - kur Azhari filloi të jepte doktoraturë, Islami u dobësua. Sigurisht që këtu problemi nuk është tek titujt, por tek përmbajtja e atyre titujve dhe diplomave.
Ulemaja jonë e mëparshme nuk kishte dhe mbante tituj të mëdhenj, por kjo nuk i pengoi ata të lënë pas një trashëgimi teorike madhështore. Sot kemi magjistër dhe doktorë, por përtej të ashtuquajturave “disertacioneve”, nuk e kanë shkruar dhe nënshkruar asnjë rresht të vetëm.
Është fakti se autoritetet e rreme në mënyrë të pashmangshme i shtyjnë autoritetet burimore e reale në plan të dytë. Ata rrallë i pranojnë sukseset e njerëzve të tjerë, gjë që është në përputhje me deklaratën e Schopenhauer-it se vetëm ai që ka vlerë u pranon të tjerëve.
Bartësit e titujve të rreme zakonisht nuk i durojnë kritikat dhe, si trungje të rrënuara, “mendojnë se çdo britmë është kundër tyre”. Në një kontekst të tillë shoqëror, nuk synohet meritokracia, pra sundimi i të merituarve dhe kompetentëve dhe mediokriteti bëhet normë shembullore.
Afirmimi i një titulli mbi dijen rrezikon vlerën e zellit dhe durimit në arritjen e qëllimeve. Anëtarët e këtyre komuniteteve bëjnë gjithnjë e më pak përpjekje për të arritur njohjen shoqërore përmes punës së vazhdueshme dhe përsosmërisë. Gënjeshtrat dhe mashtrimet bëhen mënyra dominuese për t'u ngjitur në hierarkinë sociale. Pastaj mbretëron politika, e cila bëhet garanci suksesi.
Së fundi, duke i dhënë përparësi thirrjes në krahasim me diturinë, po tradhtohen parimet fetare të shprehura në ajete të shumta të Kuranit. Kurani premton dënim për ata “të cilët janë të kënaqur të lavdërohen edhe për atë që nuk e kanë bërë” (Ali Imran, 188), dhe me vetëdijen e injorancës, përcakton këmbënguljen në përcaktimet e jashtme të autoritetit sepse politeistët pyesnin “pse ky Kur'an nuk i është shpallur një njeriu të nderuar nga një prej këtyre dy qyteteve”. (Zuhruf, 31.)
Natyrisht, nuk mendojmë se duhen anashkaluar titujt e lartë, imazhi i suksesit dhe cilësisë, sepse kështu do të bëheshim anakronikë dhe të parëndësishëm nga ana shoqërore. Megjithatë, kjo nuk duhet të jetë në kurriz të integritetit dhe vlerave autentike.
Prandaj, krejt në fund, le të themi: “ose paraqitu ashtu siç je ose bëhu ashtu siç paraqitesh.” Ose siç do të thoshte populli ynë: “ose bëhu farkëtar ose mos i zhyej duart kot".



Nga boshnjakishtja, përgatiti dhe përktheu:
Dr. Azmir Jusufi