Histori
Islami fillesat e veta në tokat shqiptare i shënon nëpërmjet marrëdhënieve tregtare me Siçilinë myslimane, pjesë e kalifatit të Puljes, Andaluzinë (Spanja myslimane), etj., vende të cilat kishin shkëmbime me brigjet e Adriatikut që në shekullin e VIII–të.
Nexhat Ibrahimi
Është e njohur se në gjuhën shqipe, ashtu si edhe në gjuhët e tjera të Ballkanit kanë hyrë një numër i konsiderueshëm fjalësh me burim nga gjuhët orientale të fesë islame; arabishtja, turqishtja, persishtja.
Prof. Dr. Muhamet Pirraku
Zejni Mazllami
Arbër Berisha
Mr. Agron Islami
Elbasani pas pushtimit turk u shndërrua në qendrën e islamit në Shqipëri. Elbasani modern që në origjinë të tij është një qytet islam.
Pas fitores së Pavarësisë, Shqipëria hyri në hullitë e zhvillimeve të reja sociale, politike e kulturore. Me gjithë prapambetjen e madhe të vendit, shenjat e progresit dukeshin në çdo sferë. Përparim pati edhe në kulturën islame shqiptare.
(Aspekte të filleve të filozofisë dhe kulturës perëndimore në kontekstin shoqëror, politik dhe kulturor të kohës[1])
Sali Gylen
Elementin shqiptar në Egjipt e hasim që nga shek. i XVI e mbrapa. Prania e këtij elementi është e natyrave të ndryshme duke filluar prej elementit të tipit qeveritar, tipit ushtarak (mercenar), tipit social-mërgimtar dhe tipit politik.
Siç dihet, fundi i shek. XIX dhe çereku i parë i shek. të XX ka qenë një periudhë e vështirë kohore për botën islame dhe në veçanti për Perandorinë Osmane. “I Sëmuri i Bosforit”, siç quhej nga Evropa, ishte dergjur në shtrat, po humbiste forcat dhe ishte në dekadencë dita-ditës.
Në Ballkan sot e kësaj dite ekzistojnë monumente të ndryshme orientale-islame.
Të dhënat në lidhje me objektet e kulteve janë marrë nga regjistrat protokollarë të vilajetit të Janinës.
Përveç ndikimit pozitiv si fe, Islami arriti një ndikim të pashoq në historinë njerëzore. Ai bashkoi qytetërimet dhe popujt e një territori të gjerë, që shtrihet nga kufijtë e Kinës dhe deri në Oqeanin Atlantik. Kjo zonë përfshinte vendet e atyre qytetërimeve të lashta, të cilat u bënë djepi i qytetërimeve të mëvonshme në Lindjen e Afërme, si për shembull qytetërimi helen.
Inkuizicionin të cilën e filluan mbreti Ferdinand dhe mbretëresha Izabela në vitin 1492 rezultoi me dëbimin e disa milionë muslimanë nga Spanja si dhe mbi treqind mijë hebrenjëve.
Prof. Dr.Muhammed Mahmud Es-Sefjad
Kujtimet e Imer Zmajl Ukshinit të Morinës, rrethina e Gjakovës - Marr në banesën e tij në Gjakovë, përmes shënimeve në një bashkëbisedim, në pasditen e datës 13.11.2007 dhe paraditen e datës 14.11.2007.